این کتاب برای استفاده‌ی دانشجویان و دانش‌پژوهان تاریخ هنر و فرهنگ تجسمی تدوین شده است. پژوهش تنها مختص دانشجویان دکترا یا دانشگاهیان متخصص و یا مدیران موزه نیست. هر دانشجویی در هر سن، وقتی می‌کوشد به پرسشی ساده پاسخ دهد، مقاله‌ای را برای یک همایش آماده کند، یا پس از حضور در کلاس یا سخن‌رانی و یا خواندن یک کتاب، می‌خواهد یادداشت‌های خود را تکمیل کند؛ کاری پژوهشی انجام می‌دهد. کتاب‌ «مفاهیم کلیدی تاریخ هنر»، اگر چنان که نیت و امید نویسنده است بخواهد موفق شود، باید به افراد در تمامی این موقعیت‌ها یاری برساند. هر مدخل کتاب شامل موارد زیر است:
(1) ارائه‌ی تعریفی پایه از هر اصطلاح، (2) بررسی برخی پیچیدگی‌ها که در مسیر تحول کاربرد و اهمیت آن اصطلاح‌، به وجود آمده است، (3) ارائه‌ی برخی نمونه‌های روشنگر گذشته و معاصر‌ از آثار هنری و اقلام فرهنگ تجسمی که با آن اصطلاح مرتبط است.
خواننده پس از مرور هر مدخل باید احساس کند که می‌تواند با اطمینان آن اصطلاح را به طور مناسب به کار بندد و مطمئن شود که نسبت به طیفی از معانی و کاربردهای آن آگاهی و اطلاع کافی به دست آورده است.

این کتاب مرجع، به واژه‌های مختص و منحصر به «تاریخ هنر» و «هنرهای تجسمی» بسنده نمی‌کند،

بلکه بسیاری از اصطلاحات نیز (که ناگزیر و به ضرورت بخشی از هر کار جدی پژوهشی یا آموزشی محسوب می‌شود) به کتاب افزوده شده است. اهمیت هر اصطلاح از منظر خاص و عام در «تاریخ هنر و هنرهای تجسمی» شرح داده شده است. کوشش شده تا نشان داده شود که تاریخ هنر رشته‌ای در حال تغییر مداوم است که در معرض بحث و جدل مستمر قرار دارد. مباحث، روش‌ها، ارزش‌ها و اصول اساسی آن همواره در معرض مباحثاتی دیرپا قرار داشته و دارد. این مباحث تمامی اجزای تشکیل‌دهنده‌ی زبان معاصر «تاریخ هنر و هنرهای تجسمی» را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. البته، علاوه بر اوضاع درونی رشته‌ی تاریخ هنر، رشته‌ی پژوهشی مرتبط و جدیدی نیز (در خلال یک یا دو دهه‌ی گذشته) ایجاد و متحول شده است که «فرهنگ تجسمی» نام دارد. اگر چه این فرهنگ هنوز هم در بخش اعظم اصطلاحات خود به تاریخ هنر متکی است، اما در عین حال به تدریج از بسیاری جهات در حال جدا شدن از تاریخ هنر است که نمونه‌ی آن تلاش برای شکل دادن به اصطلاحات خاص «فرهنگ تجسمی» است. بنابراین در این کتاب گستره‌ی مدخل‌های معرفی شده فصل مشترک و محل تلاقی رشته‌ی پژوهشی دیرپایی به نام «تاریخ هنر» و رشته‌ی نوپای «فرهنگ هنرهای تجسمی» است.
البته، کاربرد اصطلاح «زبان»، می‌تواند موجب سردرگمی و گمراهی شود. افراد همان‌طور که انگلیسی یا فرانسه صحبت می‌کنند مفهوم‌هایی مانند «فرهنگ تجسمی» یا تاریخ هنر را به کار نمی‌برند: نمی‌توان تنها از طریق استفاده از آن چه اصطلاحات رشته‌ای تلقی می‌شود (چه با دادن مقاله، سخن‌رانی یا نشر کتاب) دنیا را فهمید. بخش بزرگی از کارهای فکری و انتقال آن‌ها در فرایندهایی نهفته است که به رشته‌ی خاصی تعلق ندارند و غیرمفهومی به شمار می‌روند. این فرایندها و اصطلاحات برای فعالیت عمومی دانشجویان و دانش‌پژوهان تاریخ هنر و فرهنگ تجسمی، ضروری‌اند: تلاش برای توضیح و تبیین مستلزم فرایند تحلیل و تفسیر است. پس، در بعضی مراحل، همه‌ی ما با آن تاریخ هنر و فرهنگ تجسمی سر و کار داریم که با مبانی و امور پایه پیوندی ناگزیر دارد. مثلاً، پرسش در مورد «تفکر مفهومی» از این جمله است. دانش‌پژوهی و پژوهش در عمل؛ از همین فرضیه‌های محوری و شکل‌های اندیشیدن و نتایج عملی آن‌ها ساخته می‌شود. کوشش شده است بسیاری از این اصطلاحات و ارزش‌های «پایه» یا به اصطلاح «بلوک ساختمانی» را به مفاهیم متداولی ارتباط دهیم که در عین حال که به تاریخ هنر به مثابه یک رشته شکل می‌دهند، به فرهنگ تجسمی هم اشاره داشته باشند. اگر چه هنوز فرهنگ تجسمی به رشته‌ای ثابت تبدیل نشده است، اما از این طریق است که ما به آگاهی جدید و ارزشمندی دست پیدا خواهیم کرد.
گنجانیدن اصطلاحات بر پایه‌ی ملاک‌های فکری و عملی بوده است. با توجه به قصد اولیه از کاربرد کتاب، هدف، ایجاد ترکیبی منطقی از اصطلاحات پایه‌ی تاریخ هنر و فرهنگ نوپای تجسمی بوده است. باید اذعان کرد که کتاب، یک منبع ارجاع و در عین حال مبنایی برای بحث و جدل های مفصل است. کوشش شده است نظام مفهومی منسجم، قابل حصول و سنجیده‌ای، برای توصیف و تحلیل هنرهای تجسمی و مصالح فرهنگ تجسمی ایجاد شود. در ضمن، تلاش شده است تا تضاد فکری درونی هر رشته و تنش فکری میان تاریخ هنر و موضوع نوپای فرهنگ تجسمی به حداقل برسد. امیدوارم این کتاب به افراد جوان‌تر امکان بدهد تا با کسانی که از پیش اصطلاحات پایه (و البته فراتر از آن را) آموخته‌اند سخن بگویند و به آن‌ها یاری برسانند تا بتوانند به تغییر بیاندیشند و ابزاری را برای ایجاد معانی مثبت در آینده پیدا کنند.

جاناتان هریس

مشخصات کتاب
نام کتاب:  مفاهیم کلیدی تاریخ هنر
نویسنده:  جاناتان هریس
مترجم:  دکتر پرویز علوی
قطع وزیری، 324 صفحه

خرید کتاب