شیشه فرآورده ای است از ترکیب مواد معدنی مختلف، که عمده ترین آن دی اکسید سیلیکون و سیلیسی است که در ماسه یافت می شود.
ترکیبات و افزودنی های دیگر می تواند شامل اکسید سدیم، اکسید کلیسم و یا اکسید منیزیم باشد.
در حقیقت اغلب اوقات عناصر شیمیایی، برای بهینه شدن خواص محصول نهایی، به شیشه ذوب شده اضافه می شود. به عنوان مثال شیشه های حاوی سرب از درخشندگی خاصی برخوردارند. در حالی که با افزودن موادی دیگر از قبیل اکسید کبالت، و یا اکسید اورانیوم می توان به محصولاتی با رنگ های فانتزی دست یافت. بسته به ترکیبات شیمیایی که جهت تغییر خواص این فراورده به کار میرود، شیشه می تواند برای اهداف متعددی مورد استفاده قرار بگیرد.
به طور قطع واضح است که شیشه محصولی از ترکیب مواد ناهمگن با خواصی متفاوت است. جامد یا یک مایع سرد است ؟ بر اساس اهداف مورد نظر ممکن است در نمای خارجی مورد استفاده قرار گیرد، و یا می تواند کاملاً پنهان از دید و در فضای داخلی یک بنا بکار گرفته شود. صنعت شیشه گری از هزاران سال پیش مورد استفاده در جهان بوده و هنوز کماکان در حال گسترش و پیشرفت است. از خواص بی نظیر این ماده، استواری و سازگاری آن در شرایط مختلف است، ولیکن ممکن است در یک چشم برهم زدن به تکه هایی خرد تبدیل شود.
مهمترین خاصیت شیشه در شفافیت و قدرت انعکاس آن است. و این بدان معناست که مناظری واقع در دوردست، به سادگی قابل رویت از یک نمای شیشه ای هستند و این از قدرت فریبندگی این فرآورده است. شیشه قابلیت های بسیاری دارد: بسته به زاویه قرارگیری شیشه، یک قاب شیشه قادر به انعکاس نورهای تابیده بر سطح آن است. ممکن است یک فراورده کاملاً شفاف باشد ولیکن پرداخت بر روی آن می تواند سبب کدر شدن سطح آن و دشواری دید در آن شود. خاصیت دیگر شیشه، میزان ثبات شیمیایی آن است. شیشه هرگز متاثر از تغییر فصول، تغییرات جوی و یا گذر زمان نیست، بنابراین می توان شیشه را محصولی جاودان دانست. شیشه از قدرت انتقال حرارتی بالایی برخوردار است، و در نتیجه نمی تواند به سهولت تحت عنوان یک مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار گیرد. اما امروزه شیشه های عایق می توانند به طور گسترده در مناطق سرد سیر مورد استفاده قرار بگیرند. در هر صورت این موضوع را مدیون ترکیباتی شیمیایی هستیم که سبب فراهم شدن امکان استفاده از شیشه در نمای ساختمان ها شده است. چرا که این ترکیبات، موجب مطلوب ماندن دمای داخل در مقابل تابش آفتاب و انتقال گرما بدون آنکه اتلاف قابل ملاحظه ای از گرمای فضای داخل را در پی داشته باشد، می‌گردد.
اطلاعی از زمان دقیق تولید و استفاده شیشه توسط انسان در دسترس نیست، ولی استفاده از شیشه به حدود 4000 سال قبل از میلاد جهت تولید لعاب مهره هایی به شکل مروارید برم یگردد. هر پیشرفتی در صنعت شیشه گری زمینه را برای استفاده گسترده و کاربردهای جدید آن باز کرده است. گسترش صنعت شیشه گری منجر به تولید اولین شیشه جام گردید، هر چند که تولید آن در ابتدا محدود به ابعاد کوچک بود، رومی ها از اولین پیشروان استفاده از شیشه در ساختمان سازی بودند. بی شک استفاده از شیشه به عنوان یکی از مصالح ساختمانی، با غلتاندن صفحات، و نیز شیوه های گوناگون شیشه گری، راه را برای افزایش تولید جامع شیشه با شفافیت بالا و همچنین شیشه های جام با ضخامت کمتر، هموار ساخت.
همچنین گسترش استفاده از آن در صنعت باغبانی جالب توجه است، دسته ای از گیاهان خاص در مناطق سردسیر، و یا در فصل زمستان ، تنها زمانی قادر به حفظ بقا هستند که در گلخانه ها و گرم خانه های شیشه ای نگهداری شوند. گیاهان خاصی که جهت تحقیق در اهداف خاص، و یا به منظور مواد خام اولیه در فرآیند تولیدات کارخانه ها استفاده می شوند، از این دسته هستند. شیشه حدفاصل بین فضای داخل و بیرون را مشخص میکند.
طبیعت می تواند به وسعت ارتباطی که یک ساختمان ممکن است به تنهایی معطوف به محوطه اطراف داشته باشد، با کالبد بنا یک پارچه شود.
این مطلب بیانگر شهرت قصر بلورین در اولین نمایشگاه بین المللی در هاید پارک لندن در 1851 است که زاییده افکار طبیعت گرایانه و منظر گرایانه معمار این اثر ماندگار جوزف پکستن بود. هنگامی که بیش از 200 طرح شرکت کننده در مسابقه به نتیجه نرسید و در همان ابتدای مسابقه از دور خارج شدند، پکستن طرحی را بر پایه آخرین و پیشرفته ترین نوع معماری گلخانه طی 10 روز ارائه کرد. طول و عرض قصر بلورین 100×600 متر بود. به اندازه ای که می شد بزرگترین درختان هاید پارک لندن را نیز در آن جای داد. این امر نشانگر قدرت دور از تصور استفاده ازشیشه در معماری، در پی حیرت عموم مردم جهان ، بود.
تنها اندازه های خارق العاده آن نبود که تعجب همگان را برانگیخت، بلکه ساخت و اتصال قطعات در 17 هفته، برتری استفاده شیشه را نسبت به دیگر مصالح ساختمانی ضمن توجه به کارائی ارزشمند آن، به تمامی منتتقدان و مخالفان اثبات کرد. از آن پس، کارائی شیشه بیش از استفاده به منظور شیشه ی جام ، یا آینه های تزئینی ، در صنعت ساختمانی رواج یافت.
در حقیقت سال 1851 عصر جدیدی را از تاریخ شیشه برای ساخت و ساز و معماری ، به منظور خلق فضاهای گوناگون با عملکردهای جدید ضمن حفظ زیبایی آن، پایه گذاری کرد.
در پی نظراتی منتقدانه که پس از تاسیس قصر بلورین بیان شد، از ازدحام جمعیت بازدیدکننده از نمایشگاه کاسته شد. آیا این جعبه شیشه ای غول آسا یک اثر معماریست؟ چنانچه شیشه و شفافیت تنها ایده برای ساخت باشد، معماری چگونه امکان پذیر خواهد بود؟ پایان نقطه دید کجاست؟ و چه چیز موجب دورشدن معماری از سبک و اساس کلاسیک آن شده است؟ تا 150 سال پس از آن، این پرسش ها کماکان فکر همگان را به خود واداشته بود. هنوز دیری ازپایان غریب الوقوع معماری سنتی در دوره تاریک و ناخوشایند قرن 19 سپری نمی شد که دنیا شاهد
استفاده بی حد و گسترده از شیشه در معماری بود. امروزه شیشه همچون هرگونه مصالح ساختمانی دیگر، قابلیت استفاده -ضمن درنظر گرفتن محدودیت ها و کاربری های خاص آن- را دارد. تنها در این صورت شاهد خلق شاهکارهای، « معماری باشیشه »، در ساختمان سازی خواهیم بود.
یکی از این شاهکارهای معماری و از جمله آثاری که جهت اثبات ویژگی های مطلوب شیشه در معماری مطرح است، خانه فارن ورث کار میس وندر روه است. کار طراحی و ساخت این اثر در سال 1951 به انجام رسید. ترکیبی از آهن و شیشه که همچون جسمی آزاد و شناور، در کنار ساحل رودخانه فاک س درپلانو ایلی نویز، به چشم می آید.
آثار میس- که به جرات می توان وی را استاد استفاده از مصالح معماری مدرن از قبیل آهن، چوب و سنگ، و خلق ویژگی ها و قابلیت های جدید در آنها نامید -اثر بخشی آثار نو و ویژگی های ابتکاری آنها را که در این کتاب بدان پرداخته ایم، میسر ساخت. از مشخصات بارز این بنا، چش مپوشی از طراحی دیوارهای ممتد ارتباطی، مبین اصول و تصدیق نگرش خوشبینانه آینده جهانی بر ای نگونه از معماریست. طبیعت در این نوع ا ز معماری و فرم ها همراه همیشگی ساکنین این بناهاست. همچنین این نوع از معماری می تواند از پشتیبانی سیستم سازه ای نیز برخوردار باشد، و نیزمی تواند جایگزین بناهایی باشد که با تکیه براستانداردها و راه حل های به اثبات رسیده و با استفاده از تمامی امکانات و تکنولوژی ساخته شده اند. این سادگی و تناسب کامل ، بیننده را به سوی تمرکز روی عناصر و المان های پایه و اصلی بنا سوق می دهد. ترکیب شیشه، آهن، و استفاده ازدیگر مصالح از قبیل تراورتن، ماربل و یا انواع چوب های سخت در معماری این بنا، باعث القا حس گرما و حس دعوت‌کنندگی- بدون آنکه هیچ ذهنیتی از احساس سرما در بازدیدکنندگان بوجود آید- در فضای نمایشگاه می شود.
بنای «فارن ورث » الگوی معماری شیشه ای و زمینه ساز تعیین استانداردهای ساخت در آثار آینده است. به زودی شاهد گسترش ساخت این گونه
از بناها و استفاده فراوان از شیشه در سرتاسر جها ن خواهیم بود.